Hoa atiso bông atiso, cao atiso, trà atiso, cây atiso là gì

Cây atiso bắt nguồn từ tiếng Pháp ó tên khoa học là Artichaut, phiên âm ra tiếng Việt là a ti sô hoặc actiso hay atiso. Đây là loại cây lâu năm, lá hình gai, có nguồn gốc ở Địa Trung Hải (châu Âu) đã được người La Mã trồng để lấy làm rau ăn. Về sau di thực vào Việt Nam trồng từ hàng trăm năm nay ở các vùng có khí hậu ôn đới như Sapa (Lào Cai), Tam Ðảo (Vĩnh Phúc), nhiều nhất vẫn là ở Đà Lạt (Lâm Đồng).

Đặc điểm giống cây atiso

Actiso là loại cây thảo cỡ lớn, trung bình 1 – 1,2m, có thể cao lên tới 2m. Thân cây thẳng, cao, cứng, khía dọc, có lớp phủ lông như bông trắng. Lá atiso dài, do mọc so le; tán lá sẻ thùy sâu và răng có không đều, mặt dưới là lông trắng, mặt trên xanh lục, cuống lá ngắn nhưng to. Cụm hoa phía trên, kích thước khá to, mọc trên ngọn cây, màu tím lơ nhạt hoặc đỏ tím; vảy dìa ngoài của cụm hoa dày, nhọn và rộng; đế cụm hoa thì nạc phủ kín lông tơ.

Gieo trồng và thu hái atiso

Gieo hạt thường bắt đầu vào tháng 10-11, trồng bứng ra đến tháng 1-2. Lúc cây atiso sắp ra hoa thì bẻ sống, hái lấy lá. Thường lá cây sẽ được thu hái vào năm thứ đầu của thời kỳ sinh sôi hoặc vào cuối mùa bông. Khi cây rộ hoa thì hàm lượng các tinh chất giảm, vì vậy người ta chọn hái lá trước khi cây nở hoa. Ở Đà Lạt, người dân thường thu hái lá actiso vào thời gian trước tết Nguyên đán 1 tháng.

Ngày nay, người dân trồng cây atisô không chỉ dùng lá và đế hoa để ăn mà còn dùng làm dược liệu. Trong a ti so có hoạt chất chính là cynarine, ngoài ra còn chúa inulin, tanin, inulinaza, muối hữu cơ của các kim loại Kali, Natri, Canxi, Magiê,…

Công dụng của cây atiso là gì

Có tác dụng tạo mật, tăng tiết mật, lợi tiểu, hạ cholesterol và urê trong máu; nên thường được dùng làm thuốc thông mật lợi tiểu, trị các chứng về bệnh gan, thận. Mặc dù tinh chất cynarine có thể tổng hợp được, nhưng người ta vẫn dùng các chế phẩm từ cao a ti so lá tươi để sử dụng một cách tự nhiên.

Các thành phẩm atisô tại Việt Nam

Trên thị trường Việt Nam đang lưu hành các sản phẩm atiso như, trà túi lọc, bông artiso khô, cao a ti sô, dung dịch uống đóng ống hoặc đóng chai, thuốc viên. Hầu hết các sản phẩm được được sản xuất trong nước, chứa một thành phần hoặc nhiều thành phần hoạt chất (chỉ có sản phẩm Atiso Đà Lạt Org là được nhiều người tin dùng).